Hamilelikte Enfeksiyon Nasıl Tedavi Edilir: Tanı, Belirtiler, Tedavi Seçimi

Hamilelik, bir kadının yaşamındaki en önemli aşamalardan biri olarak kabul edilir – bu tartışmasız bir gerçektir. Hamilelik sırasında sağlığı korumak ve enfeksiyonları önlemek, anne adayının ve hamileliği izleyen doktorun önünde duran ana görevlerden biridir. 

Hamile kadının sağlık durumunun sürekli izlenmesi ve objektif bir sağlık tablosu oluşturmak için laboratuvar testlerinin yapılması, eğer hastalık gelişmişse zamanında tedaviye başlamak için çok önemlidir. Bunun nedeni, hamilelik sırasında enfeksiyonların en ciddi sonuçlara, özellikle de büyümekte olan fetus için tehlikeli komplikasyonlara yol açabilmesidir. Hamile kadının sağlığına verilen zararın ötesinde, bu durum gelişim bozuklukları ve hatta gelecekteki çocuğun hayatını tehdit etme riski taşıyabilir.

Hamilelikte Enfeksiyonların Nedenleri

Hamilelikte enfeksiyonların nedenleri, tıpkı enfeksiyon hastalıkları gibi, çok çeşitli olabilir. Bunlar cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar olabileceği gibi enfekte insanlarla temas halinde bulaşan enfeksiyonlar da olabilir. Bu dönemde böyle enfeksiyonlarla enfekte olma riski önemli ölçüde artar. Bu, vajinal floranın bozulması, hormon dengesinin değişmesi ve hamilelik sırasında bağışıklık sisteminin fizyolojik özellikleri nedeniyle meydana gelir. 

Buna bir örnek olarak pamukçuk verilebilir – hamile kadınlarda normal durumdaki kadınlara göre 2-3 kat daha sık görülür. Benzer şekilde, her dört kadından biri bakteriyel vajinoz teşhisi konulur. Bu, hamile olmayan kadınların enfekte olmama ihtimali olan diğer enfeksiyon hastalıkları için de geçerlidir. Ancak, genel bağışıklık sistemi düşüşü de onların gelişimine yol açar.

Hamilelikte Enfeksiyon Riski

Hamilelik sırasında herhangi bir enfeksiyon istenmeyen bir durum olmakla birlikte, en tehlikeli olanlar TORCH kompleksi olarak bilinen enfeksiyonlardır. Bu özel terim, toksoplazmoz, kızamıkçık, sitomegalovirüs, herpes gibi enfeksiyon hastalıklarını ifade eder. Ancak, hamileler için bu hastalıklarla sınırlı olmayan başka tehlikeler de vardır. Enterovirüs, hepatit B ve C, klamidya, sifiliz, bel soğukluğu, su çiçeği, listeriyoz, HIV gibi diğer hastalıklar da mevcuttur. 

Bu hastalıkların bazıları diğer hasta grupları için sorunsuz geçebilir, ancak hamile kadın ve fetüs için oldukça tehlikeli olabilir. Özellikle 1. trimesterde istenmeyen bir durumdur çünkü genellikle şunlara yol açar:

• merkezi sinir sistemi gelişiminde ciddi kusurlar;
• doğuştan gelen deformasyonlar;
• düşük;
• ölü doğum.

TORCH kompleksi enfeksiyonlarının 1. trimesterde tanısı, gebeliğin sonlandırılması için doğrudan bir göstergedir.

Gebelikte enfeksiyon belirtileri

Gebelikte en tehlikeli enfeksiyonları tanımak için temel belirtilerini bilmek önemlidir. Bazı durumlarda enfeksiyon sonrası hastalık belirtiler vermeyebilir, ancak çoğu zaman sağlığına dikkat eden bir anne adayı, tehlike sinyallerini duyup zamanında doktora başvurarak uygun tedavi alabilir. 

2. trimesterde enfeksiyonların, gebeliğin erken dönemlerindeki enfeksiyonlara göre bebeğe daha az risk teşkil etmesine rağmen, çünkü bebeğin ana sistemleri ve organları zaten oluşmuştur, anne adayının hangi hastalığın belirli bir semptom veya semptomlar topluluğuna işaret edebileceğini bilmesi gereklidir. Şüphesiz, tanı konusunda son sözü hamileliği takip eden doktor söyleyecektir. En tehlikeli enfeksiyon hastalıklarının semptomatolojisini bilmenin yanı sıra, bu enfeksiyonlara yakalanma riskini nasıl azaltabileceğinizi de bilmek önemlidir.

Toksoplazmoz ve kızamıkçık – semptomlar

Hamilelik sırasında iki çok tehlikeli enfeksiyon vardır: toksoplazmoz ve kızamıkçık. Normal koşullarda neredeyse tehlike arz etmeyen bu hastalıklar, çocuk taşırken ciddi bir sorun haline gelir. Toksoplazmoz genellikle belirti göstermez, ancak hastalık akut veya kronik hale geldiğinde dalak ve karaciğerin büyümesi, kasık ve koltuk altı lenf düğümlerinde büyüme, üşüme, ateş ve halsizlik belirtileri görülür. Enfeksiyon kaynağı – kediler, çiğ veya az pişmiş et. Korunmak için hayvanlarla teması kesmeli, sebzeleri, yeşillikleri ve meyveleri kullanmadan önce sabunla yıkamalısınız.

Kızamıkçık, 1. ve 2. trimesterde, hatta hamileliğin son haftalarında bile son derece tehlikeli bir hastalıktır. Belirtileri tüm vücutta küçük pembe döküntüler ve 38°C’ye kadar çıkan ateşidir. Enfeksiyondan korunmanın tek yolu hamileliği planlarken zamanında aşı olmaktır.

Sitomegalovirüs ve herpes – nasıl tanınır

Diğer bir ciddi enfeksiyon – sitomegalovirüs (SMV). Kadınlar bu virüsü soğuk algınlığı ile karıştırabilir, belirtileri arasında ise halsizlik, ateş, tükürük bezlerinde iltihaplanma ve büyüme, baş ağrıları, hızlı yorulma, burun akıntısı ve bazen bademcik iltihabı bulunur. Enfeksiyon, fetus için felaketle sonuçlanabilecek komplikasyonlara yol açabilir. Cinsel yolla, kan, tükürük, anne sütü ve ev eşyaları (havlu veya lif gibi) ile bulaşabilir. Korunma yöntemi olarak kişisel hijyenin sağlanması ve prezervatif kullanımı önerilir. 

Kronik enfeksiyon, hamilelik sırasında yalnızca akut bir evreye geçtiğinde o kadar tehlikeli değildir, asıl tehlikeli olan birincil enfeksiyondur. Herpes virüsü, vücutta yıllarca yaşayabilir ve soğuk algınlığında hafif ateş yükselmesi, dudaklarda, burun mukozasında, cinsel organlarda, deride döküntüler şeklinde kendini gösterebilir. Birincil enfeksiyondan kaçınmanın tek yolu genel bağışıklık sistemini güçlendirmektir.

Komplikasyonlar ve sonuçlar

Hamilelik sırasında çeşitli enfeksiyonların belirtilerini bilmekle birlikte, neden oldukları hastalıkların ciddiyetini anlamak önemlidir. Örneğin, ilk trimesterde toksoplazmoz enfeksiyonu yaşayan fetüsün ölümüne ve düşük yapmaya, ikinci ve üçüncü trimesterlerde ise bebeğin beyin, göz ve ciddi gelişim bozukluklarına yol açabilir. Kızamıkçık enfeksiyonu da korkutucu sonuçlar doğurur – böyle bir enfeksiyon hamileliğin sonlandırılması için bir gösterge olabilir. 

Fetüsün gelişimini olumsuz etkiler ve menenjit, beyin küçülmesi, kalp kusurları, göz yuvarlarının değişimi, doğuştan katarakt, ensefalit ve sağırlık olarak ortaya çıkar. Gebeliğin erken evrelerinde CMV enfeksiyonu spontan düşüğe, fetüs gelişim bozukluklarına, geç evrelerde ise doğuştan sitomegali, polihidramniyos, erken doğumlara yol açabilir. Gelişen herpes, fetüsün ölümüne, düşük, karaciğer ve beyin hasarı, doğuştan deformitelere neden olur.

Diğer enfeksiyonların sonuçları

Ne yazık ki, sadece TORCH kompleksi, gelecekteki çocuğun gelişimi için ciddi tehditler barındırmaz. Hamilelikte diğer enfeksiyonlar da en az onlar kadar tehlikelidir. Örneğin, TORCH listesinde yer almayan suçiçeği, hem anne adayına hem de bebeğe ciddi zararlar verebilir. Kadın için enfeksiyon daha da tehlikelidir – bağışıklık sistemi zayıfken zatürree gelişebilir, bu da ölümcül sonuçlara yol açabilir. Fetüs için de bu virüs tehlikelidir ve doğum öncesi ölüm veya gelişim kusurlarına neden olabilir. 

Bakteriyel vajinozis de o kadar güvenli değildir – erken doğuma sebep olabilir. Aynı şekilde gonore de tehlikelidir, düşüğe ve erken doğuma, fetüsün gelişim kusurlarına, doğum sonrası ise sepsis, menenjit ve dermatolojik sorunların gelişimine yol açar. B grubu streptokok anneden bebeğe geçebilir ve olumsuz sonuçlara, hatta bebeğin ölümüne neden olabilir.

Hamilelikte Enfeksiyonların Teşhisi

Hamilelik sırasında çeşitli enfeksiyonların teşhisi, kadın doğum uzmanına ilk ziyaret sırasında gerekli testlerin yapılmasıyla gebelik ve doğum için kaydın yapıldığı andaki konsepsiyon tespiti sonrasında mümkündür. Enfeksiyonların varlığı veya yokluğu TORCH kompleksi kapsamında, hastalık etkenlerine karşı IgM, IgG sınıfı antikorların kan testi ile tespit edilerek ve bunların konsantrasyonu belirlenerek saptanır. 

Belirli bir enfeksiyona karşı antikor sayısı çok yüksekse veya zamanla artıyorsa bu, patolojik sürecin aktif olduğunu gösterir. Testi isteyen doktor, sonuçları analiz eder ve eğer sonuçlar şüpheli görünüyorsa tekrar test zamanı belirler. Diğer durumlarda teşhis konur ve hamile kadın için tedavi planı geliştirilir.

Hamilelikte Enfeksiyonların Tedavisi

Hamilelik sırasında enfeksiyonun nasıl tedavi edileceği, anne adayının kan testleri sonuçlarına göre hangi enfeksiyonun teşhis edildiğine bağlıdır. Tedavi stratejisi, gebeliği takip eden doktor tarafından anne adayı ile birlikte geliştirilir ve fetüs için mevcut olan tüm riskler ve verilen ilaçların etkileri dikkate alınır. Bazı durumlarda, fetüsün enfekte olup olmadığını belirlemek için amniyosentez gibi invaziv bir tanısal müdahale gerekebilir.

Örneğin, gebelikte sitomegalovirüs enfeksiyonu tedavisi için genellikle asiklovir ve valgansiklovir reçete edilir. Toksoplazmozda spiramisin ve sülfanamid reçete edilebilir, ancak bunlar fetüs üzerinde olumsuz toksik etkilere neden olabilir. Ancak, hastalığın nedenleri, semptomları ve seyri dikkate alınarak tedavi yaklaşımını belirleyen sadece tedavi eden doktordur – genellikle jinekolog doktor ve enfeksiyon uzmanı birlikte karar verir.